O czym mowa w tym poście?

O „Edukacja przyszłości”, „Nowoczesna edukacja”, „Edukacji na miarę XXI w.” czyli „Edukacji 4.0”

W jakim świecie żyjemy?

Żyjemy w świcie w którym pracodawcy oczekują się od nas kreatywności, innowacyjności (umiejętność wdrażania nowych rozwiązań), umiejętności szybkiego uczenia się abyśmy mogli wdrażać technologie Industry 4.0 (przemysłu czwartej generacji). Natomiast szkoły od swoich uczniów oczekują odpowiedzi wpasowujących się w klucz, rozwiązywania zadań jedyną słuszną metodą, zapamiętywania przestarzałych i całkowicie niezrozumiałych definicji….

Otaczająca nas rzeczywistość stawia na każdym kroku, wyzwania z którymi, aby móc się zmierzyć potrzebujemy nieszablonowego podejścia, gdy to w szkole stawiane są oceany za szablonowe uzupełnianie ćwiczeń i wybieranie z dostępnych opcji tych, które uważamy, że zostały zamieszczone w kluczu odpowiedzi.

Żyjemy w świecie komunikacji 5G, pracujemy w przemyśle 4.0, korzystamy z USB 3.0, przeglądamy Web 2.0, a uczymy się w szkołach 1.0 powstałej dwa wieki temu i niepodgajającej większym zmianom.

W wcześniejszym wpisie poznaliśmy historię edukacji, zaczynając od pruskiego systemu, a kończąc na II rewolucji przemysłowej. Prawda jest jednak tak, że nasz system edukacji nie zmienił się wcale od tamtego czasu pomimo, że aktualnie tworzymy już czwartą rewolucję przemysłową – „Industry 4.0”.

Czas skończyć z ilością i postawić na jakość

Nie wiele osób jest świadomych, że naszej cywilizacji nie grozi już tak bardzo przeludnienie ale raczej wyludnienie. Jak podaje ONZ liczba osób w Polsce wieku 0-25 w przeciągu ostatnich 25 zmniejszyła się z prawie 15 mln do niecałych 10 mln! (link, link) Jak podaje Instytut Europy Środkowej „Wśród nich najwyższy spodziewany spadek dotyczy Polski – o 60%, z 38,39 mln do zaledwie 15,42 mln mieszkańców. Następne w kolejne są: Słowacja – spadek o 53%, z 5,42 mln do 2,56 mln, Węgry – o 47%, z 9,73 mln do 5,2 mln, oraz Czechy o 36%, z 10,5 mln do 6,73 mln.” (link)

Gdy pierwszy raz spotkałem się z tymi statystykami pomyślałem, że to super wiadomość, bo w końcu czym mniej ludzi tym mniejszy konsumpcjonizm, wolniejsze zużywanie zasobów naszej planety. Dobrze dla świata, a dla nas? Moim zdaniem też! Wiele osób krzyczy głośno, że automatyzacja i robotyzacja przemysłu, cyfryzacja usług zabiorą nam pracę. Na razie jednak pomimo wprowadzania tych rozwiązań bezrobocie nadal spada i osiąga historyczne minima. Mało tego, ludzie który wprowadzają wcześniej wspomniane technologie zarabiają sporo i tym samym żyją na bardzo wysokim poziomie, nieporównywalnie wyższym niż Ci którym tą pracę pośrednio odbierają.

Co będzie dalej? Tego nikt nie wie ale czym mniej ludzi będzie zdolnych do ciężkiej pracy fizycznej (czytaj, będzie w społeczeństwie mniej młodych) tym trendy automatyzacji będą się tylko nasilać i pomimo, spadku liczby zatrudnionych wcale nie musimy odczuć wzrostu liczby bezrobotnych (których poprostu nie będzie).

Czy tego chcemy czy nie musimy kształcić więcej osób, które będą potrafiły zmieniać ten świat. Nie będziemy potrzebować tylko inżynierów, ale także humanistów, medyków, artystów, osób świadczących profesjonalne usługi (fryzjerów, kucharzy, kosmetyczki, fizjoterapeutów, dietetyków, trenerów personalnych, opiekunów osób starszych … lista nie ma końca)! To co łączy te wszystkie zawody to to, że pomimo, że potrzebują różnych talentów, różnych ścieżek edukacji to będzie ich coraz mniej a tym samym będziemy wymagać od nich jakościowej pracy.

Co to tak właściwie znaczy „edukacji 4.0”

Na początku podkreślę, że nigdzie nie znajdziemy dokładnej, jednej precyzyjnej definicji czym tak naprawdę jest „edukacja 4.0”. Dlaczego? Bo nie istnieje coś takiego jak „edukacja 4.0”. Na ten moment jest to porostu synonim „edukacji przyszłości”, „nowoczesnej edukacji”. Każdy kto o tym pisze rozumie to trochę inaczej, ale wszystkich łączy wizja zmian w szeroko rozumianej edukacji polegających na jej unowocześnieniu.

W tym artykule postaram się zwięźle opisać moją wizję edukacji przyszłości. Wizję, która przyświecała mi gdy zakładałem fundację CALM edu i którą staram się wdrażać każdego dnia w życie. Głównym celem fundacji od samego początku jest wdrażanie nowoczesnych rozwiązań i technologi które mają za zadanie ułatwiać uczniom przyswajanie wiedzy, zdobywanie nowych umiejętności a nauczycielom pracę.

Poprzez te działania fundacji wierzę że uda się w Polsce i na świecie wdrożyć edukację na miarę Świata 4.0 tworzonego przez Przemysł 4.0.

Głównym celem edukacji nie jest wiedza lecz działanie. Nauka ma tylko sens jeśli jej owocem będzie technologia, proces, ruch społeczny który ratuje i ułatwia życie nam wszystkich.

Nim przejdziemy do konkretów zobacz ten bardzo popularny 6 minutowy film, który w niezwykle profesjonalnej formie mówi na głos rzeczy, które wszyscy wiedzą ale nikt nie potrafi zmienić.

Z czego składa się edukacja 4.0

Gdzie się uczyć? -> Szkoła 4.0

Czyli uczyć się tego co się chce, gdzie się chce, kiedy nam pasuje, w takiej formie jak lubimy, za darmo. Tak brzmi motto tego projektu. Głównym celem projektu fundacyjnego „Szkoła 4.0” jest uporządkowanie darmowych materiałów edukacyjny dostępnych w internecie, aby ułatwić uczniom zrozumienie tematów omawianych w standardowej szkole i w szkole przyszłości. Wszystko na ten temat znajdziesz w tym poście wprowadzającym do projektu „Szkoła 4.0”.

Jak się uczyć? -> Neurodydaktyka – nauczmy jak się uczyć

Neurodydaktyka to dziedzina nauki zajmująca się wykorzystywaniem najnowocześniejszego sprzętu – istnie kosmicznego – badającego pracę naszych mózgów w celu ustalenia w jaki sposób skutecznie możemy się uczyć.

Neurodydaktyka bazując na badaniach wyjaśnia dlaczego:
+ nie możemy nikomu przekazać wiedzy, a każdy musi ją samodzielnie przyswoić,
+ do jakich biologicznych zmian dochodzi w naszym mózgu podczas nauki i jak te procesy zoptymalizować,
+ dlaczego ciekawość to pierwszy krok do skutecznej nauki i co do tego ma dopamina,
+ czym spowodowane jest to, że jady na rowerze się nie zapomina ale słówek „wykutych” przed chwilą całkiem szybko….

Wszystko co powinieneś wiedzieć na temat neurodydaktyki znajdziesz w tym poście „Neurodydaktyka – wprowadzenie dla niewtajemniczonych prostymi słowami„

Autorska metodyka przekazywania wiedzy „CALM NED”, czyli jak krok po kroku zacząć w końcu uczyć lepiej.

Zawartość -> Czego się uczyć?

Jeżeli wiemy już gdzie się uczyć i jak się uczyć to przyszła pora na to czego się uczyć.

0. Psychoedukacja i zdrowie psychiczne dzieci
Pozycja zerowa tej listy to punkt, bez pracy nad którym nie będzie miało sensu przejście dalej. W dobie powszechnego korzystania z mediów społecznościowych oraz wzrostu liczby problemów zdrowia psychicznego wśród dzieci i młodzieży, szkoły powinny wprowadzać psychoedukację jako istotny element programu nauczania. Wiedza na temat zdrowia psychicznego, radzenia sobie z emocjami, stresu czy cyberprzemocy powinna być przekazywana uczniom w sposób dostosowany do ich wieku i potrzeb. Ponadto, nauczyciele i rodzice powinni być zaangażowani w proces edukacji w zakresie zdrowia psychicznego, aby móc wspierać dzieci w sytuacjach trudnych emocjonalnie i zapewnić im odpowiednie

Liczby przemawiające za zwróceniem uwagi na ten problem:
43% uczniów uważa, że nauczycielom nie zależy na ich przyszłości,
58% uczniów czuje się bezużytecznych,
28% uczniów nie ma chęci do życia,
1/3 badanych zgłasza kłopoty w nauce,
32,5% nie akceptuje tego kim jest i jak wygląda,
29,3% uczniów ma podejrzenie depresji,
25,9% mówi o samobójstwie, 18,6 planowała, a 8,8% deklaruje, że podjęło takie próby,

Powyższe liczby pochodzą z badania pt. „MŁODE GŁOWY. Otwarcie o zdrowiu psychicznym” opublikowanego w 2023 r., w którym wzięło udział 184.447 osób z całej Polski i wszystkich jej województw. Pełny raport dostępny na stronie mlodeglowy.pl

1.Umiejętności cyfrowe i technologiczne

W dobie cyfryzacji i automatyzacji pracy umiejętności związane z technologią stają się kluczowe. Szkoły powinny nauczyć uczniów korzystania z narzędzi cyfrowych, programowania, analizy danych czy cyberbezpieczeństwa. Dzięki temu uczniowie będą mogli lepiej funkcjonować w świecie pracy, gdzie technologia będzie odgrywać coraz większą rolę.

2. Zrównoważony rozwój i ekologia

Zmiany klimatyczne oraz kryzys środowiskowy to jedne z najważniejszych wyzwań współczesności. W związku z tym edukacja powinna uwzględniać nauczanie o zrównoważonym rozwoju, ochronie środowiska oraz ekologii. Uczniowie powinni zdobyć wiedzę na temat zmian klimatu, gospodarki o obiegu zamkniętym czy zrównoważonej energii, aby w przyszłości podejmować świadome decyzje i dążyć do ochrony naszej planety.

3. Umiejętności miękkie
W świecie globalizacji i szybkich zmian umiejętności miękkie stają się coraz ważniejsze. Szkoły powinny kłaść nacisk na rozwijanie kompetencji społecznych i emocjonalnych uczniów, takich jak komunikacja, praca w zespole, empatia, kreatywność czy zdolność do radzenia sobie ze stresem. Umiejętności te są niezbędne do budowania relacji, współpracy oraz przystosowywania się do dynamicznych warunków życia i pracy. Uwaga spojler kolejnych rozdziałów – Umiejętności miękkie, a szczególnie empatia to dziś nasza jedyna przewaga nad technologią, nad sztuczną inteligencją i innym często darmowymi aplikacjami.

4. Przedsiębiorczość i innowacyjność
Nowoczesna gospodarka opiera się na przedsiębiorczości i innowacyjności. Szkoły powinny uczyć uczniów, jak myśleć kreatywnie, generować pomysły, podejmować ryzyko i rozwijać innowacyjne projekty. Przedsiębiorczość powinna być wprowadzona jako integralna część programu nauczania, a uczniowie powinni mieć możliwość praktycznego stosowania tych umiejętności poprzez rozwijanie własnych projektów czy uczestnictwo w konkursach i inicjatywach o charakterze przedsiębiorczym. Wszystkie raporty dotyczące tego jak może wyglądać gospodarka za 20 lat – i więcej – przewidują wzrost liczby małych, chałupniczych warsztatów.

5. Kulturowa i językowa świadomość
Globalizacja sprawia, że kontakt z różnorodnością kulturową i językową staje się codziennością. Szkoły powinny uczyć uczniów szacunku do innych kultur, rozwijać umiejętności komunikacji międzykulturowej oraz zachęcać do nauki języków obcych. Tylko w ten sposób młodzi ludzie będą mogli współpracować z innymi, zarówno lokalnie, jak i globalnie, oraz będą przygotowani na pracę w zglobalizowanym świecie. Zmiany klimatyczne, czy tego chcemy czy nie, wymusza na niewyobrażalnych masach ludzi wędrówki, a tym samym „siłowo” zmuszą nas do kontaktu z innymi kulturami.

6. Krytyczne myślenie i zdolność uczenia się
W obliczu informacyjnego zalewu oraz zmieniającej się rzeczywistości uczniowie muszą nauczyć się krytycznego myślenia i zdolności do uczenia się przez całe życie. Szkoły powinny rozwijać umiejętności analizy, oceny oraz syntezy informacji oraz kształtować postawę otwartości na nową wiedzę i doświadczenia. Uczniowie powinni być przygotowani do samodzielnego poszukiwania informacji, oceny ich wiarygodności oraz adaptacji do ciągle zmieniających się warunków. Uczenie się na pamięci w XXI w. przestało mieć sens! Zrozumienie informacji i krytyczne myślenia zyskało go jak nigdy wcześniej.

7. Obywatelskość, wolontariaty i etyka

W obliczu współczesnych wyzwań, takich jak nierówności społeczne, migracje czy zmiany klimatyczne, edukacja powinna kształtować poczucie odpowiedzialności obywatelskiej i etycznej postawy uczniów. Nauka o prawach człowieka, demokracji, tolerancji oraz etyce zawodowej powinna być wprowadzona jako integralna część programów nauczania. Tylko w ten sposób młodzi ludzie będą mogli przyczynić się do budowania bardziej sprawiedliwego i zrównoważonego świata.

8. Świadome korzystanie z internetu
Szkoły powinny również uczyć uczniów, jak korzystać z mediów społecznościowych w sposób odpowiedzialny i świadomy. Dzieci powinny być edukowane na temat zagrożeń wynikających z nadmiernego korzystania z social mediów, takich jak cyberprzemoc, uzależnienie czy negatywny wpływ na zdrowie psychiczne. Uczniowie powinni również zdobyć umiejętności krytycznego myślenia w kontekście informacji i wpisów publikowanych w mediach społecznościowych, co pozwoli im na unikanie dezinformacji czy manipulacji.

Podsumowując

Edukacja XXI wieku powinna być elastyczna i wszechstronna, dostosowana do współczesnych wyzwań i potrzeb uczniów. Wymaga to zmiany podejścia do nauczania, z naciskiem na rozwijanie umiejętności cyfrowych, technologicznych, ekologicznych, miękkich, przedsiębiorczych, kulturowych, językowych, krytycznego myślenia, zdolności uczenia się, obywatelskich, etycznych oraz psychoedukacyjnych. Dzięki temu młodzi ludzie będą przygotowani do życia i pracy w dynamicznie zmieniającym się świecie oraz będą mogli przyczynić się do tworzenia lepszej przyszłości dla nas wszystkich..

ale !!!!

Po pierwsze człowiek! Zauważ, że nigdzie powyżej nie odniosłem się do wykorzystywania nowoczesnych technologii poza zwykłym przeglądaniem internetu w projekcie „Szkoła 4.0”.

Edukacja przyszłości to edukacja bazująca na więziach ucznia i nauczyciela w takim stopniu jak tego młoda osoba potrzebuje! Technologia ma być wsparciem, a nie frontem. Technologia jest w naszym życiu i będzie, ale to człowiek jest i zawsze będzie na pierwszym miejscu. Dlatego nie uda nam się wprowadzić edukacji na wyższy poziom jeżeli nie spełnimy tych warunków:

1. mniejsze grupy przypadające na nauczyciela,
2. lepiej wynagradzana kadra (np. bazując na średniej pensji w przemyśle), aby przynajmniej spróbować przekonać specjalistów od nowych technologii,
3. więcej prac manualnych,
4. praca w grupach w formie projektów do realizacji,
5. ograniczenie zadań domowych (postawienie na odwrócone lekcje , gdzie w domu co najwyżej można obejrzeć i przeczytać coś interesującego – naprawdę interesującego) BO SZKODA DZIECIŃSTWA ( rozwoju społecznego, pasji i zdrowia, także psychicznego) na siedzenie w domu przy biurko!

Najlepszym sposobem na przewidywanie przyszłości edukacji jest samodzielne zmienianie edukacji! Codziennie małymi kroczkami!