Czy technologie typu ChatGPT, modele językowe i wszystkie pozostałe systemy „sztucznej inteligencji” wpłyną w przyszłości w jakiś sposób na system edukacji, na to jak funkcjonują szkoły i to w jaki sposób się uczymy?
Odpowiedź brzmi: stanowcze NIE.
Nie wpłyną w przyszłości, one już „wczoraj” (mamy początku roku 2023) zmieniły to wszystko w stopniu w jakim większość ludzi nie jest jeszcze świadoma (w dużej mierze nauczycieli w przeciwieństwie do uczniów) i odmieniają nasze społeczeństwa w stopniu porównywalnym do rozpowszechnienie druku, a większym nawet niż internet.
Dlaczego porównuje chat do książek? W poniższym (jednym z moich ulubionych cytatów) zamień słowo „książki” na „ChatyGPT” i dalej to będzie prawda.
„Książki to solidni doradcy i apostołowie. Zawsze pod ręką i zawsze bezinteresowne; mają tę przewagę nad wszelkimi mówiącymi wykładowcami, że są gotowe powtarzać swoje lekcje tak często, jak tego zechcemy.”
Louis Nizer
Warto do powyższego cytatu dodać jeszcze jedno zdanie „...że są gotowe powtarzać swoje lekcje tak często, jak tego zechcemy i tak bardzo je upraszczając, na tyle różnych sposób obrazowo wyjaśniając jak bardzo będziemy tego potrzebować, aby w pełni zrozumieć dane zagadnienie nie tracąc zasobów nieskończonej cierpliwości. „
Ten tekst stanowi drugą część artykułu „Czym jest ChatGPT – wprowadzenie do technologi prostymi słowami” dlatego jeżeli jeszcze go nie przeczytałeś sugerują zacząć właśnie od niego.
Czy ta technologia nas ogłupi ?
Przed przejściem do sedna tego tekstu muszę odpowiedzieć na powyżej postawione pytanie ponieważ to jest istota całego problemu współczesnej edukacji w świecie technologii.
Odpowiedź brzmi: Stanowcze to zależy, ponieważ niektórych ogłupi, a u innych rozwinie potencjał intelektualny.
Internet, social media, AI czy nawet książki mogą być niczym nóż wykorzystane do celów wartościowych albo nikczemnych. Mogą promować samorozwój, przekazywać wiedze, optymalizować naszą pracę i poszerzać horyzonty lub rozsiewać dezinformację, niszczyć umiejętność koncentrowania się i odbierać jeden z najcenniejszych zasobów jaki posiadamy czyli czas.
Jeżeli będziesz wykorzystywać tę technologię do pisania za Ciebie tekstów (prac domowych), aplikacji na zajęcia z programowania lub tłumaczenia tekstów na zadania z języka angielskiego, które następnie będziesz przekopiowywać do „zeszytu”, to technologia Cię ogłupi i właściwie całkowicie zastąpi (bo zrobi wszystko za Ciebie), więc w oczach przyszłego pracodawcy nie będziesz atrakcyjnie się prezentował.
Jeżeli jednak z pomocą tej technologii będziesz pisać teksty, tworzyć programy lub tłumaczyć teksty, to rozwiniesz swoje możliwości i podniesiesz swoją wydajność, stając się pracownikiem, inżynierem, prawnikiem, lekarzem czy po prostu człowiekiem na miarę XXI wieku.
Jeżeli nie do końca rozumiesz, jaka jest różnica pomiędzy „wykorzystaniem technologii do”, a „wspomaganiem się technologiami”, to zapraszam do dalszej części tekstu.
Konkretne przykłady wykorzystania ChatGPT dla edukacji
Ponieważ ten tekst w takim samym stopniu jest kierowany dla uczniów, jak i nauczycieli, miałem w planach podzielić go na dwie części dedykowane dla każdego z odbiorców z osobna. Jednak po chwili namysłu, zgodnie z ideą szkoły przyszłości „Szkoły 4.0”, w której to nauczyciele nieustannie się rozwijają (stają się uczniami), a uczniowie, którzy są uczeni, dzielą się swoją wiedzą (z rówieśnikami, ale i nauczycielami), stwierdziłem, że podział taki nie miałby sensu.
Do sprawdzania swojej wiedzy
Możesz poprosić tą aplikację o przepytanie Cię z danego zakresu. Poniżej przykład z „kartkówki” z stolic Europejskich. Zwróć uwagę, że gdy się pomyliłem, to chat dopisał kilka zdań wyjaśnienia, co na pewno w przyszłości ułatwi mi zapamiętanie tej informacji.
Wygeneruje dla Ciebie (lub uczniów) dowolny test
Na pytanie czy możesz wygenerować dla mnie test z stolic europejskich otrzymałem coś takiego:
Zauważyłeś błąd ?
Jeżeli uważnie czytasz co na powyższych zrzutach zamieścił chat to powinieneś dostrzec jak bardzo bezmyślna jest to aplikacja (o czym więcej piszę w pierwszej części artykułu).
Na pytanie o poprawne odpowiedzi zamieściła odpowiedzi do wcześniejszego testu o który ją poprosiłem z poprzeplatanymi odpowiedziami z aktualnego i dodała bez powodu jeszcze odpowiedź na pytanie o numerze 6, które nigdzie się nie pojawiło!
To jest tylko narzędzie! Na pewno każda kolejna wersja będzie popełniać mniej takich błędów ale to zawsze Ty finalnie powinieneś upewnić się w innych źródłach, czy to co Ci napisał ma jakikolwiek sens.
Wygeneruje test dla każdego z uczniów z osobna (grup uczniów)
Nauczycielom umożliwia wygenerowanie kilku kartkówek jednocześnie, dotyczących tego samego tematu, ale na różnych poziomach, aby dobrzy uczniowie się nie nudzili, a słabsi nie czuli zdezorientowani. Kolejną zaleta takiego podejścia jest to, że pytania już są zapisane wystarczy je przekopiować do aplikacji dla testów, lub wyświetlić na rzutniku.
„A oto pełny wygenerowany tekst testów:
Oto trzy testy z zakresu zdrowego odżywiania dla uczniów szkoły podstawowej:
Test 1 (Poziom początkujący):
- Który z tych produktów jest owocem?
A. Marchewka
B. Sałata
C. Jabłko
D. Brokuł
E. Ziemniak
F. Cebula - Co powinniśmy pić najczęściej w ciągu dnia?
A. Soki owocowe
B. Napoje gazowane
C. Woda
D. Kawa
E. Herbaty z cukrem
F. Kakao - Który z tych produktów jest bogaty w białko?
A. Cukierki
B. Chleb
C. Jajka
D. Czipsy
E. Lody
F. Ciastka
Test 2 (Poziom średni):
- Które tłuszcze są uważane za zdrowe?
A. Tłuszcze trans
B. Tłuszcze nasycone
C. Olej lniany
D. Margaryna
E. Olej kokosowy
F. Olej z oliwek - Jakie witaminy zawierają pomarańcze?
A. Witamina D
B. Witamina C
C. Witamina A
D. Witamina K
E. Witamina B12
F. Witamina E - Co jest głównym źródłem energii dla naszego ciała?
A. Witaminy
B. Minerały
C. Białko
D. Tłuszcze
E. Woda
F. Węglowodany
Test 3 (Poziom zaawansowany):
- Który z tych produktów jest źródłem zdrowych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3?
A. Kiełbasa
B. Ryby tłuste (np. łosoś)
C. Makaron
D. Chleb pszenny
E. Ser żółty
F. Kurczak - Jakie składniki odżywcze są ważne dla budowy i naprawy tkanek w naszym ciele?
A. Węglowodany
B. Witamina C
C. Białko
D. Tłuszcze
E. Witamina D
F. Woda - Który z tych produktów jest bogaty w błonnik, który pomaga w trawieniu?
A. Lody waniliowe
B. Biała bułka
C. Czekolada mleczna
D. Owsianka
E. Cola
F. Cukierki
Mam nadzieję, że te testy okażą się przydatne!”
Przetłumaczy dla Ciebie każdy tekst
Jeśli szukasz rzetelnych źródeł informacji w internecie (pamiętaj, aby przeglądać tylko strony uznane za rzetelne), a nie znasz języka, w którym dana strona jest napisana, masz trzy możliwości:
1. Poszukać innego rzetelnego źródła w Twoim języku,
2. Wykorzystać wbudowany tłumacz w przeglądarkę Chrome (co nie zawsze jest dostępne)
3. Poprosić o pomoc ChatGPT
Ja poprosiłem go o przetłumaczenie tekstu pochodzącego z strony agencji NASA i otrzymałem taką odpowiedź:
Strona, której treść miała zostać przetłumaczona to https://spaceplace.nasa.gov/gps/en/. Już z podstawową znajomością angielskiego można szybko dojść do wniosku, że to tłumaczenie nie ma totalnie nić wspólnego z tekstem oryginalnym (oprócz tematu oczywiście).
Można więc podejrzewać, że ChatGPT jest leniwym narzędziem i jeżeli coś wie na dany temat, to nie chce mu się tłumaczyć i odpowie po swojemu, a przynajmniej tak robi, gdy podamy mu link do tekstu.
Gdy jednak zmusimy się i przykleimy mu tekst z strony do przetłumaczenia, to wtedy wykona już swoje zadanie bezbłędnie. Trzeba jednak pamiętać, że tekst należy wklejać w fragmentach po maksymalnie 2048 znaków.
Przetłumaczy, streści i wytłumaczy każdy artykuł
Jeśli jesteś osobą głodną wiedzy, to na pewno niejednokrotnie żałowałeś, że dany naukowy tekst, który został właśnie opublikowany, jest napisany w języku angielskim (choć to mniejszy problem) i do tego w bardzo długiej formie z wykorzystaniem specjalistycznych pojęć (to większy problem). Tym samym próba przebrnięcia przez niego nie będzie miała nic wspólnego z przyjemnością.
W tym miejscu, z pomocą pojawia się ChatGPT.
Gdy zadałem mu pytanie „O co chodzi w tym tekście – https://www.nature.com/articles/s43016-022-00530-x” początkowo zaczął opisywać jakiś losowy artykuł z tematyki analizy obrazów za pomocą sztucznej inteligencji.
Gdy zwróciłem mu uwagę, że pisze głupoty – „czy na pewno?”
Potwierdził, że na pewno wie, o czym pisze, ale co ciekawe, opisał już inny losowy tekst.
Gdy jednak doprecyzowałem mu o jaki konkretnie artykuł zamieszczony na tej stronie mi chodzi (a jest tam tylko jeden główny) cały proces przebiegł już lepiej niż sprawnie.
Na co warto zwrócić uwagę w powyższym przypadku
Powyższy przykład wykorzystania tego systemu to, moim zdaniem, prawdziwy skok technologiczny, jakiego jeszcze nie doświadczyliśmy. Teraz każdy może mieć dostęp do każdego publikowanego w Internecie badania, pracy naukowej czy artykułu, niezależnie od języka, w którym został napisany. Co więcej, może być to zaprezentowane w sposób całkowicie zrozumiały! To nowość, ponieważ do tej pory nawet na uczelniach nie do końca zależało profesorom na dzieleniu się swoją wiedzą z studentami w naprawdę zrozumiałej formie (doświadczenia wielu osób na to wskazują).
Warto jednak podkreślić, że satysfakcjonujący efekt udało mi się uzyskać dopiero po kilku próbach i do tego musiałem znać angielski, aby sprawnie ocenić, czy tłumaczenie jest oparte na wskazanym tekście.
Podsumowując jest to rewelacyjne narzędzie, ale tylko narzędzie, które to my ludzie musimy nauczyć się obsługiwać.
Poprawi, dopełni / poszerzy Twój tekst …
Jeżeli napiszesz wypracowanie, w którym oceniana jest jego treść, a nie ortografia, forma itp. (mam na myśli zadania nie z języka polskiego, w których oceniany jest przekaz merytoryczny), to możesz poprosić o sprawdzenie go ChatGPT w następujący sposób: „Czy możesz pomóc w poprawie poniższego tekstu poprzez dokładne sprawdzenie interpunkcji, gramatyki, stylistyki oraz poprawę ewentualnych błędów czy nieścisłości?” Z doświadczenia wiem, że zrobi to naprawdę dobrze, choć nie raz może trochę namieszać, ale o tym piszę w pierwszej części tego artykułu.
Co jednak bardziej zaskakujące, potrafi on nawet zasugerować, co możesz jeszcze dopisać (właśnie do pierwszej części artykułu)!
Bardzo fajnie sprawdzi się także, gdy nie do końca masz pomysł na tekst, który musisz napisać albo już przelałeś na „papier” wszystko co miałeś w głowie i jest tego trochę zamało.
… ale nie napisze go za Ciebie !
Przynajmniej z języka polskiego. Gdybyś chciał wykorzystać tę aplikację do napisania wypracowania na temat lektur szkolnych, to możesz się zaskoczyć. Jeśli nie czytałeś „Pana Tadeusza”, to poniższe przykłady pewnie nie powiedzą Ci zbyt wiele, ale stanowią ostrzeżenie dla pozostałych.
Myślę, że można pozostawić te przykłady bez komentarza 😉
Zna się na matematyce
Choć nie do końca, i czasem nie jest pewny tego co napisał, choć trzeba przyznać, że przy prostych działaniach potrafi (nie pytany) bardzo fajnie je wytłumaczyć.
Jest najlepszym z korepetytorów nauki języków
Jeśli chodzi o jakość i dostępność do ceny – bo jest darmowy i prawie zawsze dostępny :).
Ogromną zaletą tej aplikacji jest możliwość prowadzenia luźnej rozmowy (w dowolnej scenerii jako odgrywanie scenek: na dworcu, na stadionie, na pokładzie samolotu, czy w restauracji).
Po wcześniejszych pozycjach, chyba już nie trzeba pisać, że potrafi także nasze teksty poprawiać, tłumaczyć, sugerować synonimy, tłumaczyć znaczenia słów i idiomów.
Zalety ChatGPT przy nauce języków nie mają końca, bo w końcu to on powstał jako chatbot, czyli narzędzie do prowadzenia rozmów w rożnych językach.
Podsumowanie
Jak można zauważyć z powyższych przykładów, jasno wynika, że jest to jak na razie zaskakująco niedopracowane narzędzie i jednocześnie nieprawdopodobnie skuteczne. Jednak pod dwoma warunkami: nauczymy się je obsługiwać i posiadamy wystarczająca wiedzę, aby na bieżąco oceniać poprawność otrzymywanych wyników.
Można wręcz rzec, że ChatGPT na ten moment jest niczym zaawansowany kalkulator, który na pozór wydaje się dziecinnie prosty, jednak w nieumiejętny sposób obsługiwany zwracał totalne głupoty.
Kończąc przytoczę słowa z początku tej strony:
„Nie wpłyną w przyszłości, one już „wczoraj” (mamy początku roku 2023) zmieniły to wszystko w stopniu w jakim większość ludzi nie jest jeszcze świadoma”
… i My możemy na tym zyskać pod warunkiem, że nauczymy się, i młodsze pokolenia jak z niego korzystać.
czytaj więcej: Edukacja 4.0 – jak powinna wyglądać edukacja w XXI w.
Dodatek dla nauczycieli
Jeżeli Twoi uczniowie już odkryli możliwości ChatGPT, to mogą czuć się skrajnie zdemotywowani do uczenia się czegokolwiek skoro sztuczna inteligencja może zrobić już dziś wszystko za nich. Masz też tak? Jeżeli tak, to poniższy tekst jest właśnie dla Ciebie:
Gdy uczeń się pyta „a po co się uczyć, skoro mam GPT?”
- Rozwój umiejętności myślenia krytycznego
Wiedza ogólna pomaga w rozumieniu, analizie i ocenie różnych informacji, co jest kluczowe w procesie podejmowania decyzji. Jeżeli nic nie wiesz, bo wszystko musisz sprawdzać, to możesz uwierzyć w wszystko co znajdziesz w internecie lub ktoś Ci powie. Stajesz się podatny na manipulacje.
- Poprawa komunikacji
Posiadanie wiedzy ogólnej ułatwia rozmowy z innymi ludźmi, umożliwiając lepsze zrozumienie ich punktów widzenia i wyrażanie własnych opinii. Zadaj sobie pytanie czy w oczach przyszłego pracodawcy, teścia czy teściowej, albo dziewczyny lub chłopaka chcesz być postrzegany jako ktoś inteligenty, mający wiedzę, czy … ktoś inny?
- Rozwój kreatywności
Poznawanie różnych dziedzin wiedzy może pobudzić wyobraźnię, co może prowadzić do nowych pomysłów i rozwiązań problemów. Wiedzę w swojej głowie powinieneś postrzegać jako kropki (informacje), które łączysz między sobą, gdy dosłownie łączysz fakty. Kreatywność to łączenie ich w niestandardowy czy nieszablonowy sposób. Jeżeli nie masz co łączyć to nie będziesz mądry, kreatywny ani innowacyjny.
- Wzmocnienie umiejętności uczenia się
Uczenie się wiedzy ogólnej może pomóc w rozwijaniu umiejętności uczenia się i zdolności do adaptacji do nowych sytuacji. Pomyśl kim możesz zostać, gdy nie będziesz potrafił uczyć się nowych rzeczy? Na pewno chcesz tego?
- Budowanie poczucia własnej wartości
Posiadanie wiedzy ogólnej może zwiększyć poczucie własnej wartości i pewności siebie, co może mieć pozytywny wpływ na różne aspekty życia.
- Lepsze zrozumienie aktualnych wydarzeń
Znajomość wiedzy ogólnej pozwala lepiej zrozumieć i analizować aktualne wydarzenia oraz ich kontekst historyczny i kulturowy.
- Szybsze podejmowanie decyzji
Posiadanie wiedzy ogólnej pozwala na szybsze podejmowanie decyzji, ponieważ nie musisz szukać informacji w Internecie za każdym razem, gdy potrzebujesz jej do oceny sytuacji. - Ograniczenie dezinformacji
Wiedza ogólna może pomóc w rozpoznawaniu i unikaniu dezinformacji oraz fałszywych wiadomości, co staje się coraz ważniejsze w dzisiejszym świecie.
Pokazując młodzieży szkolnej wartość nauki na pamięć oraz prezentując różne techniki i strategie naukowe, można zwiększyć ich zainteresowanie i zaangażowanie w proces edukacyjny. Ważne jest, aby dostosować metody do potrzeb i zainteresowań uczniów, aby nauka była dla nich ciekawa, angażująca i efektywna.
czytaj więcej na ten temat: Neurodydaktyka – jak działa nasz mózg i jak się skutecznie uczyć?
